چکیده
زمينه و اهداف : سازمان بهداشت جهاني در 1993 اعلام كرد كه سل يك فوريت جهاني است. بروز سل خارج ريوي در سالهاي اخير افزايش يافته و بر روي سل ادراري تناسلي تاكيد بيشتري شده است. براي ارزيابي وضعيت موجود سل ادراري تناسلي در استان آذربايجان شرقي، مطالعه حاضر به صورت توصيفي انجام شد تا ضمن بررسي روند شيوع، تابلوي باليني و علايم اختصاصي و وضعيت موجود اين بيماري مورد مطالعه قرار گيرد.
روش بررسي: با بررسي پرونده هاي بيماران در مدت 15 سال (1381-1367) در مراكز مبارزه با بيماريها، تعداد 162 بيمار مبتلا به سل ادراري تناسلي در 16 شهرستان استان آذربايجان شرقي تشخيص داده شد. كليه اين بيماران از نظر شيوع علايم، وضعيت كليه ها و تابلوي باليني و توزيع جغرافيايي مورد بررسي قرار گرفتند.
يافته ها: بيشترين شيوع نسبت به جمعيت به ترتيب به شهرستان هاي اسكو، تبريز و آذرشهر تعلق داشت و كمترين آن در شهرستان ميانه بود. عليرغم كاهش سل ريوي در استان، ميزان بروز سل ادراري تناسلي در 15 سال اخير ثابت باقي مانده است. از 162 بيمار، 111 نفر مرد و 51 نفر زن بودند. متوسط سني مردان 5/38 سال و متوسط سني زنان 2/36 سال بود. شايع ترين علامت در دستگاه ادراري، سوزش ادرار ( 4/31% ) و در دستگاه تناسلي ، تورم بيضه ( 4/68% ) بود. سل ريوي همزمان در 20% بيماران وجود داشت. در دستگاه ادراري، كليه و مثانه و در دستگاه تناسلي، اپيديديم و بيضه بيشتر از بقيه قسمتها گرفتار بودند. آزمون توبركولين در 70% موارد مثبت بود. اروگرافي وريدي در 5/91% موارد يافته مثبتي داشت. نارسايي كليه تنها در 2% بيماران وجود داشت. اكثر بيماران در مراحل پيشرفته بيماري مراجعه كرده بودند و تقريباً در يك سوم موارد اعمال جراحي به صورت برداشتن عضو مبتلا به طور كامل يا ناقص و يا اعمال جراحي ترميمي انجام شده بود كه در ميان اين اعمال اركيكتومي ( 4/46 %) بيشتر از بقيه موارد را شامل مي شد.
نتيجه گيري: در مردان جوان بالاتر از بيست سال كه با اپيديديميت مراجعه مي كنند بايد سل را مد نظر قرار داد و در صورت مقاوم بودن به درمانهاي رايج آزمون توبركولين و آزمايش ادرار از نظر سل و ساير بررسي هاي تكميلي انجام داد و با توجه به تفاوت عمده در شيوع سل ادراري تناسلي در شهرستانهاي مختلف علل زمينه اي بايد بررسي شود.