چکیده
زمينه و اهداف: فقر آهن و كمبود دريافت ويتامين A شايعترين مشكلات تغذيه‌اي در دنيا و كشور ما محسوب مي‌شوند. تداخل ويتامين A با آهن به اثبات رسيده است، ولي مكانيسم دقيق اين تداخل مشخص نيست. يكي از محل‌هاي احتمالي تداخل ويتامين A با آهن مي تواند در مرحله جذب آن باشد. با عنايت به اين موضوع و با توجه به اينكه در كشور ما تاكنون مطالعه‌اي جهت بررسي زيست-فراهمي عناصر از جمله آهن انجام نگرفته است، لذا مطالعه حاضر به منظور تعيين ميزان زيست-فراهمي آهن نان لواش و اثر ويتامين A بر آن انجام گرفت.
روش بررسي: مطالعه در شرايط آزمايشگاهي، تجربي با استفاده از سلولهاي Caco-2 و با هضم نمونه نان تحت شرايط مشابه دستگاه گوارش-هضم معدي و هضم روده‌اي–انجام گرفت. سلولها تحت شرايط استاندارد در روي غشاهاي كلاژن‌دار ما بين دو اتاقك حفره‌هاي پليت‌هاي 6 حفره‌اي كشت شدند. بعد از يكپارچگي كامل سلولي، درصد جذب آهن نمونه نان هضم شده با ويتامينA-1000 ميكروگرم درصد گرم و نمونه نان بدون ويتامين A با استفاده از كلريد آهن(III) نشان‌دار اندازه‌گيري شد. زيست-فراهمي آهن بصورت درصدي از آهن نشان‌دار اوليه كه توسط سلولها برداشت شده و به محيط تحتاني انتقال يافته اند، تعريف شد.
يافته ها: ميانگين و انحراف معيار درصد جذب آهن در نمونه نان فاقد ويتامينA(23=n) و نمونه نان حاوي ويتامينA(22=n) به ترتيب:71/1±73/2 و 2/3±62/6 درصد بود(001/0p<). با 95 درصد اطمينان حدود درصد جذب آهن نان بدون ويتامين A ، 47/3-99/1 و با ويتامين A ، 04/8-2/5 درصد بود . ويتامينA بصورت معني دار باعث افزايش جذب آهن غير Hem در نان تا حد 4/2برابر مي‌شد.
نتيجه‌گيري: زيست-فراهمي آهن موجود در نان لواش در سلولهاي Caco-2 پايين است ولي با افزايش ويتامينA زياد مي شود. تشابه نتايج مدل Caco-2 با يافته‌هاي مطالعات انجام گرفته در شرايط بدن حاكي از آن است كه اين سلولها مدلي مناسب جهت مطالعات مختلف تغذيه‌اي مي‌تواند باشد.