چکیده
زمینه. فشار خون ریوی یک وضعیت همودینامیک غیرطبیعی است که به پنج گروه تقسیم می‌شود. فشار خون ریوی ناشی از آمبولی مزمن (CTEPH)، مهم‌ترین نماینده گروه چهارم و تنها نوع بالقوه درمان‌پذیر این بیماری است. این مطالعه با هدف مرور شواهد موجود در زمینه اپیدمیولوژی، پاتوفیزیولوژی، روش‌های تشخیص و گزینه‌های درمانی CTEPH انجام شد.
روش کار. این تحقیق یک مرور روایتی است. پایگاه‌های PubMed، Scopus و Google Scholar تا خرداد ۱۴۰۴ با کلید واژه‌های «Chronic Thromboembolic Pulmonary Hypertension»، «CTEPH»، «تشخیص» و «درمان» جست‌وجو شدند. مقالات مروری، مطالعات اصلی، دستورالعمل‌های بالینی و منابع فارسی معتبر به زبان انگلیسی یا فارسی بررسی و اطلاعات مرتبط استخراج گردید.
یافته‌ها. CTEPH می‌تواند در هر سن و جنس رخ دهد و به دلیل علائم غیراختصاصی، تشخیص زود هنگام آن دشوار است. باقی‌ماندن ترومبوزهای ارگانیزه و درگیری عروق کوچک اساس پاتوفیزیولوژی بیماری است. عوامل خطری مانند اختلالات انعقادی، اسپلنکتومی و وجود لوپوس آنتی‌کواگولان با بروز آن ارتباط دارند. تشخیص با اکوکاردیوگرافی و اسکن پرفیوژن آغاز و با کاتتریزاسیون قلب راست و تصویربرداری دقیق تأیید می‌شود. درمان شامل ترومبواندارترکتومی شریان ریوی به‌عنوان روش انتخابی، آنژیوپلاستی پولمونر در بیماران غیرقابل جراحی و درمان دارویی و حمایتی مانند آنتی‌کواگولاسیون مادام‌العمر است.
نتیجه‌گیری. CTEPH یک علت قابل درمان فشار خون ریوی است که تشخیص زود هنگام و انتخاب صحیح استراتژی درمانی می‌تواند سیر بیماری و بقاء بیماران را به‌طور چشمگیری بهبود بخشد. همکاری چندتخصصی در مراکز مجهز، استفاده از تصویربرداری پیشرفته و پیگیری منظم، کلید موفقیت درمان و کاهش عوارض است.
پیامدهای‌عملی. تشخیص به‌موقع در بیماران با سابقه آمبولی ریوی یا تنگی‌نفس پایدار اهمیت حیاتی دارد. ارجاع سریع به مراکز تخصصی با تجربه جراحی و مداخله اندوواسکولار می‌تواند بقاء و کیفیت زندگی بیماران را به‌طور قابل‌توجهی افزایش دهد.