چکیده
زمینه. علم‌سنجی تأثیر بسزایی در سیاست گذاری‌های پژوهشی، تخصیص اعتبار مالی، تجهیز مراکز پژوهشی و هدایت هدفمند تحقیقات دارد. در بررسی حاضر، تحقیقات علوم دارویی ایران در طی یک دهه گذشته (2013 الی 2022) از نظر میزان تولیدات علمی، استنادات، وابستگی سازمانی، انواع مدارک به میزان مقالات مرجوعی (Retracted) در اسکوپوس مورد مطالعه قرار گرفت. همچنین میزان تولیدات علمی در حوزه تحقیقات دارویی ایران با کشورهای ژاپن، عربستان و سوئیس مقایسه شده است.
روش کار. تعداد کل مقالات نمایه شده، تعداد استنادات، مقالات برتر از نظر میزان استناد، وابستگی سازمانی، همکاری‌های بین‌المللی، نوع سند منتشر شده، تعداد و فاصله زمانی بین انتشار و مرجوع شدن مقالات، عناوین مجلاتی که بیشترین مقالات را منتشر کرده‌اند و تعداد و فراوانی مقالات دارویی ایرانی با دسترسی باز از پایگاه اسکوپوس جمع‌آوری و سپس ارزیابی داده‌ها صورت گرفت.
یافته‌ها. نتایج نشان داد که محققین دارویی ایران در سالیان گذشته در مقایسه با محققین کشورهای توسعه یافته‌ای مانند ژاپن و سوئیس رشد بیشتری از لحاظ تعداد مقالات داشته ولی تعداد استناد در مقایسه با این کشورها پایین‌تر می‌باشد. مقالات مروری که دارای موضوعات کلی ولی جزء روندها (Trends) و برترین مقالات ایرانی از لحاظ تعداد استنادات بوده‌اند. دانشگاه‌های تیپ یک بیشترین تعداد مقالات در زمینه علوم دارویی را منتشر کرده و دانشگاه‌های علوم پزشکی تهران، شهید بهشتی و تبریز در صدر این لیست قرار دارند. محققان ایرانی بیشترین همکاری بین‌المللی را با کشورهای آمریکا و انگلستان داشته‌اند. همچنین، اغلب مقالات ایرانی منتشر شده جزء مقالات پژوهشی اصیل و مروری هستند ولی انتشار کتاب‌های نمایه شده در اسکوپوس سهم بسیار پایینی داشتند.
نتیجه‌گیری. به نظر می‌رسد با سیاست‌های پژوهشی در طی یک دهه گذشته محققان علوم دارویی در ایران از لحاظ شاخص‌های علم‌سنجی و همکاری‌های بین‌المللی رشد مناسبی را داشتند و مقالات مروری توانسته‌اند در بهبود شاخص‌های علم‌سنجی اهمیت بسزایی داشته باشند. ولی لازم است سیاست پژوهشی، محققان را به سمت انجام تحقیقات کیفی‌تر، رعایت اخلاق در پژوهش و تشویق به انتشار کتب علمی معتبر هدایت نماید.
پیامدهای‌عملی. بررسی گذشته‌نگر علم‌سنجی حوزه‌های موضوعی یکی از کاربردی‌ترین روش‌ها در سنجش نیل به اهداف پژوهشی تعیین شده در آن حوزه موضوعی است. به نحویی که با این روش می‌توان نقاط قوت و ضعف را شناسایی و در کارآمدسازی حوزه پژوهش هدفمند، برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری نمود.