طراحی و روانسنجی ابزار ارزیابی نگرانی مرتبط با انجام آزمایش کولونوسکوپی

چکیده

زمینه. سالیانه بیش از یک میلیون سرطان کولورکتال در دنیا شناسایی می‌شود که علت 600 هزار مرگ در سراسر دنیا است. مرگ و میر ناشی از سرطان کلورکتال را براحتی می‌توان با کولونوسکوپی کاهش داد. اگرچه کولونوسکوپی بهترین روش تشخیص سرطان کولورکتال محسوب می‌شود اما می‌تواند موجب بروز اضطراب و نگرانی در افراد شود. با توجه به اینکه تاکنون ابزار مناسب ارزیابی نگرانی از کولونوسکوپی تهیه نشده است، لذا پژوهش حاضر با هدف طراحی و روانسنجی ابزار ارزیابی نگرانی مرتبط با انجام کولونوسکوپی انجام شده‌است.

روش کار. مطالعه حاضر با رویکرد توصیفی-مقطعی جهت تهیه و روانسنجی ابزار نگرانی از کولونوسکوپی انجام شد. در گام اول مرور متون جهت شناسایی گویه‌های مرتبط با اضطراب قبل از انجام آزمایش کولونوسکوپی انجام شد و در مرحله بعدی پنل خبرگان با حضور 3 نفر از متخصصین گوارش و 7 نفر از صاحب‌نظران پرستاری حوزه گوارش و روان‌پرستاری تشکیل شد و در خصوص گویه‌های مرتبط به اجماع رسیدند. پس از آن روایی صوری و محتوایی به روش کمی با محاسبه شاخص روایی محتوا و ضریب روایی محتوا بررسی شدند. در مرحله بعدی 106 بیمار به‌صورت آنلاین پرسشنامه‌ها را تکمیل کردند و روایی سازه‌ای آنها با استفاده از تحلیل عاملی اکتشافی و تأییدی بررسی شد. در این پژوهش اعتبار سیاهه، تجزیه و تحلیل اجزای اصلی آن از طریق تحلیل عاملی اکتشافی با چرخش واریماکس و سپس تحلیل عاملی تائیدی انجام شد. پایایی ابزار نیز با آلفا کرونباخ بررسی شد.

یافته‌ها. در بخش مرور متون 33 گویه مرتبط با اضطراب قبل از انجام کولونوسکوپی شناسایی شد که با نظر خبرگان در 22 گویه خلاصه گردید. در بررسی روایی محتوایی نیز 2 گویه به‌علت ضروری نبودن حذف شدند. 49 مرد و 51 زن بیمار با میانگین (انحراف معیار) سنی 48/85 (16/21) پرسشنامه‌ها را تکمیل نمودند. در بخش تحلیل عاملی اکتشافی 20 گویه در 5 عامل شامل نگرانی ابتلا، پیامدهای بیماری، مقاومت در برابر بیماری، آگاهی به بیماری، نگرانی در رابطه با فرآیند و آمادگی کولونوسکوپی خلاصه شد. این 5 عامل 57/76 درصد کل واریانس را تبیین نمودند. با تحلیل عاملی تأییدی ارتباط بین گویه‌ها و عامل‌ها تأیید شد. همسانی درونی ابزار با آلفای کرونباخ 0/91 تأیید شد.

نتیجه‌گیری. یافته‌های پژوهش نشان داد که ابزار بررسی نگرانی در بیماران تحت کولونوسکوپی با 20 گویه و 5 عامل، روایی و پایایی مناسب دارد و می‌تواند در ارزیابی نگرانی مرتبط با انجام آزمایش کولونوسکوپی مورد استفاده قرار گیرد.

پیامدهای‌عملی. نتایج این پژوهش می‌تواند سیاست‌گذاری های حوزه درمان را به‌منظور کاهش نگرانی بیماران برای انجام کولونوسکوپی را تغییر دهد. با شناسایی عامل اضطراب می‌توان راهکار مناسبی در خصوص اضطراب آنان در مورد هر یک از عوامل بکار برد.