تشخیص داروهای غیرمجاز در فرآورده های لاغری گیاهی موجود در ایران

چکیده

زمينه و اهداف: با توجه به افزایش مبتلایان به اضافه وزن و چاقی، گرایش به مصرف فرآورده های به اصطلاح گیاهی لاغری و در نتیجه تولید و واردات آن ها افزایش چشمگیری یافته است. در این پژوهش حضور احتمالی 15 دارو و ترکیب شیمیایی غیر مجاز در فرآورده های گیاهی لاغری مورد بررسی قرار گرفته است. این تحقیق در سال 1391 به انجام رسیده است. مواد و روش¬ها: 12 گونه فرآورده لاغری که از سوی تولید کننده ها و عرضه کننده ها به عنوان محصولات گیاهی معرفی می شوند از نقاط مختلف شهر تهران تهیه شده به لحاظ حضور داروهای غیر مجاز مورد مطالعه قرار گرفتند. داروهای مورد بررسی به چهار دسته کلی محرک ها و مسکن ها، بی اشتها کننده های عصبی، ضد اضطراب ها و ضد افسردگی ها قابل تقسیم¬بندی هستند. پس از آماده سازی نمونه های تهیه شده (به صورت قرص و کپسول) و انجام مراحل استخراج، از دستگاه کروماتوگرافی گازی-طیف سنجی جرمی برای تشخیص و تایید حضور داروها استفاده شد. همچنین با توجه به لزوم انجام مشتق سازی در مورد برخی از داروها، تمام نمونه¬ها با استفاده از واکنشگر سیلیله کننده طی مراحل آماده سازی نمونه، مشتق سازی شده مجدداً آنالیز شدند. یافته¬ها: تحلیل نتایج به دست آمده نشان داد که بخش اعظم فرآورده های مورد مطالعه حاوی داروی بسیار خطرناک و ممنوع سیبوترامین بودند. همچنین حضور کافئین در بیشتر این فرآورده ها مشاهده شد. همچنین مشخص شد که نمونه های مربوط به یک نام تجاری واحد می¬توانند به لحاظ حضور داروهای غیرمجاز متفاوت باشند. نتیجه¬گیری: برخلاف تبلیغات و ادعای سازندگان فرآورده های لاغری، اغلب این محصولات دارای داروها و ترکیبات شیمیایی غیر مجاز هستند.

کلید واژه ها: آنالیز کیفی, داروهای غیر مجاز, فرآورده های لاغری گیاهی, کروماتوگرافی گازی-طیف سنجی جرمی