چکیده
زمينه و اهداف: با توجه به سابقه تاريخي عسل در پوشاندن زخمها و نقش ضد باكتريايي كه اخيرا براي اين ماده طبيعي قائل شده اند ، مطالعه‌اي به منظور ارزيابي فعاليت ضد باکتريايي عسلهاي مناطق مختلف ايران، روي 78 نمونه عسل که با همکاري مؤسسه تحقيقات علوم دامي کشور از نواحي مختلف کشور (15 استان، 38 منطقه) تهيه شد، انجام گرفت.
روش بررسي: اكثريت نمونه‌هاي عسل منشأ چند گلي داشته و انواع گون، آويشن و انواع خار به ترتيب فراوان‌ترين منبع گلي نمونه‌هاي مذکور را شامل مي شد ند. از عسلهاي تک گلي جمع‌آوري شده مي توان نمونه‌هاي مرکبات، گز، باريجه، يونجه، کنار، اکاليپتوس و آفتابگردان را نام برد. عسلها در مقابل استافيلو ککوس اورئوس با روش انتشار در آگار از چاهک و با در نظر گرفتن فنل به عنوان استاندارد مورد آزمايش قرار گرفتند، ميانگين فعاليت کل و غير پراکسيدي نمونه‌هاي عسل به ترتيب 28/2 و 97/0 درصد فنلي با انحراف معيار 18/1 و 38/0 درصد فنلي محاسبه شد.
يافته‌ها: يکي از عسلهاي خراسان، عسل بابل، بيجار، تکاب 6 ، قروه 10، تکاب 4 و تکاب 2 به ترتيب با فعاليت 73/5، 73/4، 72/4، 73/4، 61/4 ، 38/4 و 32/4 درصد فنلي از بالاترين فعاليت ضد باکتريايي برخوردار بودند.
از نظر فعاليت غير پراکسيدي عسلهاي تکاب 6، تکاب 4، تکاب 2، ديوان‌د ره و اروميه با فعاليت 75/2، 17/2، 04/2و04/2و 79/1 درصد فنلي به ترتيب از بالاترين فعاليت برخوردار بود ند. در بين عسلهاي تک گلي، نمونه‌هاي مرکبات، گز، اکاليپتوس و آفتابگردان از فعاليت قابل توجهي برخوردار نبودند و نمونه‌هاي باريجه، يونجه و کنار فعاليت متوسط داشتند.
نتيجه گيري: نتايج اين تحقيق حاكي از اين است كه تمام عسلها(حتي عسلهاي طبيعي بامنبع گلي مشخص) از فعاليت ضد باكتريايي قابل توجهي برخوردار نيستند و بنابراين اگر چنانچه استفاده از عسل به عنوان ماده ضد باكتريايي روي زخمها يا موارد ديگر مد نظر باشد ابتدا بايستي ميزان فعاليت ضد باكتريايي آن مورد سنجش قرار گيرد.ضمنا پس از آنكه نمونه‌هاي عسل از نظر رنگ از تيره به روشن تقسيم‌بندي و شماره‌گذاري شدند، آناليز با روش همبستگي پيرسون نشان داد که در عسلهاي تيره‌تر فعاليت ضد باکتريايي غير پراکسيدي بالاتر و فعاليت پراکسيدي پايين‌تر است. همچنين اين آناليز نشان داد که با زياد شدن سن نمونه‌ها (بر اساس مدت زمان ذخيره‌سازي قبل از آزمايش) رنگ عسل تيره‌تر مي‌شود.