استثناء در کدون آغاز گر ژن ها

چکیده

زمينه و اهداف: كدون يا تريپلت آغاز كننده، اولين رمز ژنتيكي قابل ترجمه در طول ژن است كه رونويسي mRNA از اين كدون شروع مي شود. اين كدون در پروكاريوتها و يوكاريوتها با توالي ATG در رشته DNA مشخص مي شود كه در هنگام رونويسي كدون هاي نوكلئوتيدي به صورت AUG در mRNA ظاهر شود و توسط tRNA ، rRNA و ساير اجزاي ماشين سنتز پروتئين به اسيدآمينه متيونين ترجمه مي شود كه هميشه اولين اسيد آمينه واقع در ابتداي زنجيرة پپتيدي مي باشد ولي استثناء نادري در مورد اين قاعده همگاني در توالي نوکلئوتيدي ژن فسفوليپاز B2 (afplb2) آسپرژيلوس فوميگاتوس مشاهده گرديد. وجود چنين استثنائي در کدون آغاز گر ژن هاي يوکاريوتي حائز اهميت بوده و ضرورت توجه به وجود موارد استثنائي در قاعده همگاني مربوط به کدون آغازگر را خاطر نشان مي سازد. روش بررسي: متعاقب ادخال طول كامل ژن afplb2 در پلاسميد pGEMT-Easy vector و كلون نمودن آن در ‘E. coli Top 10 F، سكوانس طول كامل اين ژن با سيستم اتوماتيك ABI تعيين گرديد و با شناسايي سكوانس هاي راهنما نظير بسته TATA، CAAT و ناحيه غني از CT در ناحيه ژن و همچنين استفاده از نرم افزار كامپيوتري GPG islands موقعيت استقرار كدون آغازگر تشخيص داده شد. يافته ها: سكوانسينگ ژن فسفوليپاز B2 (afplb2) آسپرژيلوس فوميگاتوس يك كدون آغازگر غيرمعمول با توالي GTG را نشان داد كه كنترل سه باره صحت قرائت سكوانس ژن afplb2 ، احتمال وجود هرگونه خطايي را در اين مورد منتفي نمود و بدين ترتيب وجود يك كدون آغازگر و غيرمعمول در ژن afplb2 تاييد شد. كنترل ترجمة كلّ توالي نوكلئوتيدهاي طول ژن afplb2 به اسيدهاي آمينه نيز، بر صحت احتساب GTG به عنوان كدون آغازگر صحه گذاشت. نتيجه گيري: وجود كدون آغازگري به غير از ATG در ناحيه ما بعد پروموتور ژن، بويژه در يوکاريوت ها استثنايي است كه پيش از يافته فعلي، تنها دو مورد از آن در ژنهاي يوكاريوتي سلسلة قارچها گزارش شده است. اين استثناء مي تواند ناشي از يك جهش نقطه اي باشد كه موجب جايگزيني يك پورين يعني گوانين به جاي يك پورين ديگر يعني آدنين گشته و موجب تبديل كدون آغازگر GTG به جاي ATG شده است.