چکیده
زمينه و اهداف: بيماري فيبروز کيستيک از شايعترين اختلالات ژنتيکي در بين کودکان بوده و غدد برون ريز بدن، دستگاه گوارش و تنفس را درگير مي¬سازد. الگوي وراثتي اين بيماري بصورت اتوزوم مغلوب بوده و شيوع آن حدود 1 در 2500 تولد زنده و فراواني ناقلين حدود 1 در 25 فرد گزارش شده است. اين بيماري از جهش در ژن (Cystic Fibrosis Transmembrane Regulator, CFTR) عارض مي¬گردد. اکثر جهشهاي شايع گزارش شده در بين مبتلايان از جمعيتهاي مختلف، مربوط به اگزون 10 اين ژن مي¬باشد. از جمله اين جهش¬ها، جهش DeltaF508 بوده که در بين بيماران فيبروز کيستيک در کشورهاي اروپايي با درصدهاي بسيار بالايي گزارش شده است. کل موتاسيونهاي شناخته شده در اين اگزون تا حال در حدود 65 نوع مختلف مي¬باشد که در مقايسه با اگزونهاي ديگر، اين اگزون بيشترين فرکانس و تنوع را دربر مي¬گيرد. گزارش جامعي از نوع و فرکانس جهشهاي ژن CFTR در بين مبتلايان از منطقه شمالغرب کشور ارائه نشده است. هدف اين مطالعه، بررسي جهش¬هاي اگزون 10 با استفاده از تکنيک
(Single Strand Conformation Polymorphism/HeteroDuplex analysis, SSCP) در بين مبتلايان بيماري فيبروز کيستيک از منطقه شمالغرب کشور مي¬باشد.
روش بررسي: افراد مشكوك به بيماري فيبروز کيستيک بر اساس علائم باليني و پاراکلينيکي توسط پزشکان متخصص، جهت بررسي مولكولي به مرکز ژنتيک تبريز ارجاع داده شدند. خونگيري از فرد مبتلا و والدين آنها بعد از اخذ رضايتنامه کتبي صورت گرفته و پس از استخراج DNA، توالي اگزون 10 ژن CFTR با استفاده از تکنيک PCR-SSCP مورد بررسي ژنتيکي قرار گرفت.
يافته ها: از 95 خانواده مشکوک ارجاع داده شده، 46 خانواده (با 45 فرد مبتلا و والدين يک نوزاد فوت شده) بر اساس علائم کلينيکي و آزمايشگاهي جهت بررسي ژنتيکي انتخاب شدند. در بين خانواده هاي انتخاب شده، دوازده الگوي متفاوت باندي SSCP از اگزون 10 ژن CFTR در مقايسه با فرد طبيعي در 30 خانواده مبتلا (65%) مشاهده گرديد. در بين اين خانواده¬ها، 12 فرزند مبتلا بصورت هموزيگوت (24 کروموزوم) و 17 فرزند مبتلاي ديگر بصورت هتروزيگوت (17 کروموزوم) تفاوت در الگو را نشان دادند. در يکي از خانواده¬ها، در والدين فرزند مبتلاي فوت شده، تغيير بصورت هتروزيگوت (2 کروموزوم) وجود داشت.
نتيجه‌گيري: الگوي متفاوت باندي SSCP براي اگزون 10 در مقايسه با افراد نرمال در 46.7% از کروموزوم¬هاي مورد بررسي از خانواده¬هاي مبتلا از شمالغرب کشور مشاهده شد که ضرورت بررسي اين اگزون را در قدم اول براي الگوهاي مشخص شده نشان ميدهد.