محمد مسافری
1*، سمیرا شیخ الاسلامی
2، سعید دستگیری
3، محمد شاکر خطیبی
41 مرکز تحقیقات مدیریت خدمات سلامت تبریز، گروه مهندسی بهداشت محيط، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی تبريز، تبریز، ایران
2 دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی تبریز، تبریز، ایران
3 گروه پزشکی اجتماعی، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی تبريز، تبریز، ایران
4 گروه مهندسی بهداشت محيط، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی تبريز، تبریز، ایران
چکیده
زمینه: استفاده تفریحی و درمانی از آبهای گرم می¬تواند منجر به جذب پوستی آرسنیک معدنی گردد. با توجه به فراوانی آبهای گرم در منطقه سرعین اردبیل، در تحقیق حاضر کیفیت هیدروژئو¬شیمیایی آبهای گرم پراستفاده این منطقه مورد بررسی قرار گرفت.
روش کار: نمونه آبهای گرم مهم در منطقه سرعین مطابق با روش¬های استاندارد تهیه و از نظر پارامترهای هدایت الکتریکی، کاتیون¬ها، آنیون¬ها، قلیاییت و PH مورد آزمایش قرار گرفتند. مقدار آرسنیک با روش Graphite Furnace Atomic Absorption (GFAA) تعیین گردید. آنالیز آماری PCA برای تعیین عوامل موثر در کیفیت آب انجام شد.
یافته¬ها: اغلب آبهای بررسی شده دارای خاصیت متمایل به اسیدی بوده و غلظتهای متفاوتی از آرسنیک از 6 تا 240 میکروگرم در لیتر در آنها مشاهده گردید. بالاترین مقادیر آرسنیک به ترتیب در آب گرم قهوه سوئی، ساریسو، بش باجیلار، ژنرال، جامیش گولی و پهنلو مشاهده شد. در مجموع، مقدار آرسنیک اندازه¬گیری شده در آبهای بیکربناته منیزیک نسبت به آبهای کلرور سدیک بالاتر بود. بر اساس نتایج آنالیز آماری، بین آرسنیک آبهای گرم و مقادیر منیزیم، سختی کل و pH ارتباط معنی¬دار مستقیم قوی و بین آرسنیک و سولفات ارتباط معنی¬دار معکوس وجود داشت.
نتیجه¬گیری: مواجهه¬ی پوستی با آرسنیک از طریق آبهای گرم منطقه¬ی مورد مطالعه فعلا خطر بهداشتی مهمی به شمار نمی¬رود. با این حال پسابهای خروجی آبهای گرم حاوی آرسنیک دارای پتانسیل آلایندگی منابع آب سطحی و زیرزمینی بوده و باید به گونه¬ای مدیریت شوند که از آلودگی آبهای آشامیدنی ممانعت به عمل آید.